Wojsko
OBRONA I BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium. Zapewniają bezpieczeństwo i nienaruszalność jego granic. Jako podstawowy element systemu obronnego państwa uczestniczą w realizacji polityki bezpieczeństwa i polityki obronnej.
Siły Zbrojne RP utrzymują gotowość do realizacji trzech rodzajów misji:
• obrona państwa i przeciwstawienie się agresji w ramach zobowiązań sojuszniczych (tj. utrzymania zdolności użycia wojsk w zakresie obrony i ochrony nienaruszalności granic RP, a także w działaniach antyterrorystycznych oraz w rozwiązywaniu lokalnego lub regionalnego konfliktu zbrojnego, jak również w operacji obronnej – w kraju jak i poza nim)
• udział w procesie stabilizacji sytuacji międzynarodowej oraz w operacjach reagowania kryzysowego i humanitarnych (tj. utrzymanie sił i zdolności do uczestniczenia w operacjach pokojowych i reagowania kryzysowego prowadzonych przez NATO, UE, ONZ, jak również w innych operacjach wynikających z porozumień międzynarodowych oraz w operacjach humanitarnych prowadzonych przez organizacje międzynarodowe, rządowe i inne)
• wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomoc społeczeństwu (poprzez m.in. ochronę przestrzeni powietrznej oraz wsparcie ochrony granicy lądowej i wód terytorialnych, prowadzenie działalności rozpoznawczej i wywiadowczej, a także: monitorowanie skażeń promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych na terytorium kraju; oczyszczanie terenu z materiałów wybuchowych i przedmiotów niebezpiecznych pochodzenia wojskowego, prowadzenie działań poszukiwawczo-ratowniczych, pomoc władzom państwowym, administracji publicznej oraz społeczeństwu w reagowaniu na zagrożenia, którym przeciwdziałanie przekracza możliwości służb cywilnych)
Specjalistyczne pododdziały Sił Zbrojnych RP wykonują na terenie kraju wiele zadań związanych bezpośrednio z realizacją wspierania bezpieczeństwa wewnętrznego oraz pomocy społeczeństwu, uzupełniając możliwości służb cywilnych. Ich wykorzystanie w sytuacjach kryzysowych zachodzi na ogół wtedy, gdy użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub niewystarczające. Uczestniczą również w realizacji zadań z zakresu reagowania kryzysowego poza granicami kraju zgodnie z polskim interesem narodowym i zobowiązaniami sojuszniczymi.
KONCEPCJA OBRONNA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Siły zbrojne są obecnie przekładane na konkretne akty wykonawcze w Ministerstwie Obrony Narodowej, a część z nich jest już wdrażana. Obejmują one szeroki zakres tematyczny, w tym ogólne kierunki rozwojowe, które powinien przyjąć rząd.
BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA
Składają się nań nie tylko czynniki wpływające na obronność państwa, ale również inne, np. bezpieczeństwo dostaw energii. Resort obrony narodowej ma tego pełną świadomość. Choć Siły Zbrojne RP pozostają gotowe na współpracę przy zwalczaniu różnych typów zagrożeń, w Strategicznym Przeglądzie Obronnym skupiliśmy się na najważniejszych zagrożeniach i wyzwaniach dla interesu państwa. Wiążą się one przede wszystkim z potencjalną agresją wymierzoną w Polskę lub państwo sojusznicze, a także odpieraniem działań nieregularnych, poniżej progu wojny. Wojsko musi być też gotowe do współudziału w reagowaniu na niemilitarne sytuacje kryzysowe lub konstruktywnego udziału w operacjach zagranicznych.
GŁÓWNE ZAGROŻENIA I WYZWANIA
Na co muszą być gotowe Siły Zbrojne RP w perspektywie 2032 roku? Wymienione wyżej trendy globalne mają przełożenie na sytuację w naszym regionie. Współkształtują lokalne zagrożenia i wyzwania. Poniższa lista nie jest wyczerpująca – prezentuje ona główne problemy dla obronności państwa, zidentyfikowane podczas Strategicznego Przeglądu Obronnego 2016.
TERRORYZM
Niezależnie od sukcesów operacji wymierzonej przeciw tzw. państwu islamskiemu, zagrożenie motywowanym religijnie terroryzmem pozostanie wysokie, w odniesieniu m.in. do państw zachodnioeuropejskich. Możemy oczekiwać pojawienia się kolejnych organizacji terrorystycznych o ambicjach terytorialnych, a także pojawienia się ich komórek na obszarze Unii Europejskiej. Organizacje terrorystyczne mogą być wykorzystywane przez niektórych aktorów państwowych.
Potencjalny atak terrorystyczny w Polsce – państwie członkowskim NATO, UE, utożsamianym z chrześcijaństwem – może zostać wykorzystany przez tzw. państwo islamskie, nie tylko do rozszerzenia „wojny z niewiernymi”, ale też dla zastraszenia członków koalicji walczącej ze wspomnianą organizacją.
Ścisła współpraca międzynarodowa, obejmująca m.in. wymianę informacji, w tym zdobywanych przez organizacje wojskowe, będzie nieodzownym elementem walki z zagrożeniem terrorystycznym.
EWOLUCJA ZACHODNICH STRUKTUR INTEGRACYJNYCH
Polska jest częścią największego sojuszu militarnego jakim jest Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego i współtworzy gospodarczą potęgę Unii Europejskiej. Zakotwiczenie w zachodnich strukturach integracyjnych stanowi podstawę bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polski i tworzy warunki dla zapewniania jej obywatelom dobrobytu. Obie organizacje będą w perspektywie 2032 roku ewoluować, zaś naszym obowiązkiem jest współkształtowanie zmian, a nie tylko bierne w nich uczestnictwo.
Przynależność do NATO jest fundamentem naszego myślenia o obronie kolektywnej. W ciągu najbliższych 15 lat niezbędna będzie determinacja w osiąganiu porozumienia między członkami atlantyckiego przymierza, budowaniu wspólnego katalogu zagrożeń i umacnianiu solidarności sojuszniczej. Po okresie koncentracji na operacjach poza obszarem traktatowym, sojusz ponownie zwraca się ku zagadnieniom obrony kolektywnej i odstraszania. Wiąże się z tym konieczność np. dostosowania struktur dowódczych do nowej sytuacji, niemniej zmiany nie powinny się dokonywać kosztem spoistości organizacji. Zyskiwać na znaczeniu będą wymierne oznaki zaangażowania w budowanie wspólnego bezpieczeństwa, takie jak utrzymywanie odpowiedniego poziomu wydatków na obronność czy modernizacja sił zbrojnych. Kluczowym wyzwaniem może się okazać wypracowanie wspólnego stanowiska wszystkich aliantów w razie wybuchu regionalnego konfliktu w sąsiedztwie NATO.
Najbliższe lata przyniosą również szanse wzmocnienia przez państwa naszego regionu pozycji tak w NATO, jak i UE. Będzie to możliwe m.in. pod warunkiem wypracowywania wspólnych stanowisk w istotnych kwestiach i nawiązywania efektywnej współpracy w różnych sferach, w tym bezpieczeństwa.
OTOCZENIE EKONOMICZNE I SPOŁECZNE
Potencjał Sił Zbrojnych RP jest związany z ogólnym stanem państwa, jego sytuacją gospodarczą i poziomem życia społeczeństwa. Choć bezpieczeństwo jest kwestią fundamentalną i jego finansowanie będzie zapewnione nawet w razie okresów gorszej koniunktury, plany reform polskiej obronności są zależne od skuteczności realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Oznaczać to będzie osiągnięcie do 2030 roku poziomu wydatków na obronność w wysokości co najmniej 2,5% PKB, liczonego metodą przyjętą przez NATO. Środki w tej wysokości muszą zostać zapewnione nie tylko po to, abyśmy mogli skutecznie się bronić. Osiągnięcie założonych w SPO celów zapewni swobodę rozwoju ekonomicznego i społecznego Rzeczypospolitej.
Silnym czynnikiem na rzecz upodmiotowienia pozycji Polski na arenie międzynarodowej będzie dywersyfikacja dostaw najważniejszych surowców energetycznych. W ciągu 15 lat powinny zostać, przynajmniej częściowo, wdrożone plany dotyczące poprawienia stanu sieci transportowej (w tym drogowej i rzecznej), które zwiększą pole manewru sił zbrojnych. Istotnymi wyzwaniami będą zapewnienie bezpieczeństwa infrastrukturze krytycznej oraz koordynacja potrzeb między układem militarnym i pozamilitarnym.
POSTĘP TECHNOLOGICZNY I PRZYSZŁA PRZESTRZEŃ WALKI
Postęp w takich dziedzinach jak komunikacja, transport, medycyna czy energetyka w perspektywie piętnastu lat spowoduje zasadnicze zmiany w życiu społeczeństw. W ślad za tym przeobrażeniu ulegną siły zbrojne – nie tylko w postaci najbardziej widocznych, nowych systemów uzbrojenia, ale również np. w zarządzaniu procesami planistycznymi.
Przyszłe pole walki będzie znacznie bardziej chaotyczne od dzisiejszego. Wzrastająca efektywność systemów integrujących sensory i efektory będzie równoważona przez nowe środki zakłócające. Wymiana ognia stanie się bardziej intensywna. Operować na nim będą liczne platformy sterowane przez człowieka zdalnie lub nawet wykonujące zadania autonomicznie, na bazie odpowiedniego algorytmu. W perspektywie 2032 roku i dalszej, wciąż główną rolę będzie odgrywać „konwencjonalny” sprzęt wojskowy, taki jak czołgi, transportery opancerzone czy wielozadaniowe samoloty załogowe. Rozwijane będą nowe środki rozpoznania (w tym satelitarnego), maskowania i rażenia, coraz tańsze i łatwiejsze do zastosowania. Wzrośnie rola systemów zautomatyzowanych.
Obronnym zamiarom naszego państwa będzie sprzyjać wzrost znaczenia technologii składających się na kompleksy antydostępowe. Jesteśmy przekonani, że ich wdrażanie i wynikająca z tego zmiana podejścia do operacji obronnej zapewnią nam bezpieczeństwo skuteczniej, niż kosztowne inwestycje w systemy służące przede wszystkim projekcji siły. W ciągu 15 lat odpowiednią dojrzałość powinna osiągnąć technologia broni wysokoenergetycznej – nadamy badaniom nad nią priorytet. Te i inne technologie, będące dziś na dość wczesnym etapie rozwoju, mogą przynieść znaczące oszczędności pod względem kosztów. Niemniej jednak będą wymagać wysokich nakładów na badania oraz długiego czasu wdrożenia.
Najbliższe 15 lat przyniesie ułatwienia w dostępie do technologii śmiercionośnych niepowołanym do tego organizacjom. Coraz bardziej zaawansowane szyfrowanie połączeń ułatwiać będzie nie tylko komunikację grup ekstremistycznych, ale również dystrybucję funduszy, handel bronią czy zdobywanie informacji o wykorzystaniu powszechnie dostępnego sprzętu i oprogramowania do celów militarnych.
Choć w przyszłości wojny będą wciąż prowadzone przede wszystkim za pomocą środków kinetycznych, znaczenie będą zyskiwać również inne metody walki. Cyberprzestrzeń oraz pole walki informacyjnej, już teraz stają się frontem nowego rodzaju, pozbawionym wielu ograniczeń (np. prawnych), a także umożliwiającym bardziej wyrównaną konkurencję państwom zróżnicowanym potencjale militarnym. Jest to sfera, w której szczególnie łatwo będzie zatrzeć granice między stanami pokoju i wojny. Utrzymane zostanie wysokie tempo rozwoju narzędzi walki radioelektroniczneji informacyjnej. Zwiększone możliwości w dziedzinie analizy dużych zbiorów danych zrewolucjonizują zarządzanie bezpieczeństwem państwa w wielu aspektach.
Coraz częściej do celów wojskowych będą wykorzystywane technologie znajdujące się dziś na dość wczesnym etapie rozwoju, takie jak druk 3D, maszyny uczące się, nanorobotyka, wysoko wydajne baterie czy inteligentne materiały. Dzięki zaangażowaniu prywatnych firm coraz szybciej będą też przebiegać prace nad nowymi, tańszymi metodami operowania w przestrzeni kosmicznej. Postęp w wymienionych technologiach będzie miał ogromny wpływ na otoczenie ekonomiczne i społeczne sił zbrojnych. Analizując wynikające z tego zagrożenia, należy brać pod uwagę możliwość niekontrolowanego użycia wymienionych technologii przez aktorów niepaństwowych.